Słownik pojęć

Wyniki dla hasła: Narzędzia pomiarowe

  • Legalizacja narzędzia pomiarowego

    jest to urzędowe stwierdzenie zgodności tegoż narzędzia z wymaganymi przepisami i udokumentowanie tej zgodności cechą urzędową.

  • Płytki wzorcowe (patrz: Narzędzia pomiarowe)

  • Uwierzytelnienie

    jest to zbadanie narzędzia pomiarowego w celu ustalenia jego zgodności z normami i przepisami legalizacyjnymi.

  • Sprawdziany

    są to narzędzia pomiarowe, za pomocą których stwierdza się, czy wymiar sprawdzany nie przekracza założonych granic, ale nie określa się liczbowo wartości tego wymiaru. Stosowane są one w produkcji seryjnej i masowej zamiast przyrządów pomiarowych, które w takich warunkach szybko uległyby zniszczeniu. Na ogół nie mają one żadnych części ruchomych ani żadnych podziałek, natomiast wymiary ich są niezmienne. Sprawdzianem można sprawdzać tylko jeden wymiar, przy czym sprawdzający musi wiedzieć, jaki jest wymiar nominalny przedmiotu. Kontroluje on tylko, czy sprawdzany wymiar przedmiotu mieści się w założonych granicach.

  • Pomiary warsztatowe

    pomiary obejmujące mierzenie i sprawdzanie. Mierzenie wymiarów jakiegoś przedmiotu polega na porównaniu wymiaru z wzorcem, który jest umownie przyjętą wielkością, określoną z możliwie największą dokładnością. Pomiary zawsze są obarczone pewnymi błędami, wynikającymi z niedokładności narzędzi pomiarowych oraz z niedoskonałości osoby dokonującej pomiaru (błędy subiektywne). Warsztatowe narzędzia pomiarowe służą do pomiaru długości, średnic wałków, wymiarów otworów, kątów, gwintów itp. z odpowiednią dokładnością. W zegarmistrzostwie stosuje się przyrządy pomiarowe stałe i nastawne. Sprawdzanie różni się od mierzenia tym, że podczas tej czynności porównuje się wykonany przedmiot nie z wzorcem, lecz ze sprawdzianem, za pomocą którego można stwierdzić, czy wymiar wykonanego przedmiotu nie przekracza określonej granicy.

  • Błędy pomiarów

    pomiary zawsze są obarczone pewnymi błędami. Błąd pomiaru jest to różnica między wynikiem pomiaru a rzeczywistą wartością mierzonej wielkości. Błędy pomiarowe mogą być systematyczne lub przypadkowe.

    Błędy systematyczne są to błędy, które podczas wielu pomiarów tej samej wartości, wykonywanych w tych samych warunkach, są nie zmienne lub zmieniają się według znanej reguły (systematycznie). Można je więc obliczyć lub wyznaczyć doświadczalnie i uwzględnić w wyniku pomiaru przez wprowadzenie poprawki. Błąd systematyczny powstaje np. w pomiarach źle wyskalowanym przyrządem pomiarowym.

    Błędy przypadkowe są to błędy, które podczas wykonywania dużej liczby pomiarów zmieniają się według nieustalonej reguły i wynikają z wielu drobnych, często nieuchwytnych przyczyn (np. luzów, tarcia, sprężystości narzędzia itp.). Wszystkie błędy wyników pomiaru mogą być spowodowane błędami: narzędzia pomiarowego, sposobu mierzenia i obserwacji.

    Błędy narzędzia pomiarowego pochodzą z nie właściwego wyskalowania, niedokładnego wykonania wskaźników lub innych elementów narzędzia, różnicy temperatur narzędzia i przedmiotu mierzonego, luzów, tarcia, poślizgu, nieszczelności itp. Błędy powstające na skutek różnic temperatur powodowane są różną rozszerzalnością przedmiotu i narzędzia pomiarowego. Aby uniknąć wprowadzania z tego powodu poprawek, przyjęto, że te wszystkie pomiary należy wykonywać w temperaturze 20°C, zwanej temperaturą odniesienia.
    Dokładność wyniku pomiaru zależy także od sprężystości przyrządu pomiarowego oraz sprężystości mierzonego przedmiotu. Naciski przyrządu pomiarowego są czasami znaczne i mogą także powodować błędy pomiaru.
    Również osoba dokonująca pomiarów może popełniać błędy subiektywne, których przyczyną jest nieraz wada wzroku, nieuwaga, niedostateczne przygotowanie fachowe itp. Dlatego w tych przypadkach, gdy chcemy uzyskać dokładny wynik pomiaru, nie wyystarczy raz tylko zmierzyć, ale po wykonaniu kilku pomiarów za właściwy należy przyjąć wymiar będący średnią arytmetyczną wszystkich pomiarów.